Przedwczesna dorosłość jako odpowiedź na trudne warunki życia

W powszechnej mentalności wciąż tkwi przekonanie, według którego dzieci i młodzież realizujące zadania dorosłych i wykazujące się ponadprzeciętną odpowiedzialnością stanowią potwierdzenie wizji tzw. „dobrej rodziny” lub „dobrego domu”. Ponadprzeciętna dojrzałość nieletnich nierzadko wywołuje społeczny podziw. Dotyczy to zarówno zachwytu nad walorami jednostki, jak i pochwał wobec metod wychowawczych, które płyną dla rodziny. Wciąż niedostatecznie zdajemy sobie sprawę, że dziecięca nadodpowiedzialność i pełnienie przez młodych ludzi zadań typowych dla dorosłych są efektem i wskaźnikami nieprawidłowości systemu rodzinnego. Z perspektywy dobra dziecka jest to potencjalny czynnik obniżający aktualną i prospektywną jakość życia.

Przedterminowa dorosłość

1. O przedwczesnej dorosłości mówimy, gdy następuje podjęcie ról właściwych dla osób dorosłych przez jednostki, nie mieszczące się w przedziale wiekowym okresu dorosłości.

2. Dzieci i młodzież nie są przygotowane biologicznie i psychospołecznie do realizacji zadań życiowych typowych dla ludzi dorosłych.

3. Do aktywności, wokół których powinno toczyć się życie osób niedorosłych należą: nauka, zabawa, rozwijanie zainteresowań, rozwijanie relacji rówieśniczych, rozrywka i rekreacja, aktywność sportowa, szukanie i błądzenie, idealizowanie, testowanie pomysłów tożsamościowych.

4. Czynności, które nie należą do zakresu typowego dla jednostek niedorosłych to np. : wychowanie i opieka, nad młodszym rodzeństwem oraz ponoszenie za nie odpowiedzialności, praca zarobkowa, inne formy zdobywanie środków związanych z utrzymaniem, odpowiedzialność za warunki sanitarne i zapewnianie żywności członkom rodziny oraz inne zadania związane z prowadzeniem domu.*

5. O przedwczesnej dorosłości mówimy, gdy dziecko lub adolescent ponosi odpowiedzialność za realizację ról zawartych w punkcie 4, zamiast spędzania czasu na zadaniach zawartych w punkcie 3.

6. Osoby zmuszone do przedwczesnego dorastania nie mają zapewnionej dostatecznej opieki ze strony rodziców i/lub innych dorosłych. Angażują się w obowiązki, które ich rówieśnicy będą wykonywać dopiero po upływie kilku lub kilkunastu lat.

7. przedwcześnie dorośli cechują się nadmierną obowiązkowością, niezwykłą sumiennością, zadziwiającą odpowiedzialnością. Często dysponują ponadprzeciętną dojrzałością społeczną, nierzadko także nader dojrzałą osobowością.

8. Do przyczyn przedwczesnej dorosłości należą dramatyczne wydarzenia historyczne oraz trudne warunki życia. Osoby dorastające przedwcześnie urodziły się w czasach wymuszających przedwcześnie wejście w następny etap rozwojowy bądź wychowywały się w domach dysfunkcyjnych*, w których rodzice nie radzili sobie w pełnieniem należących do nich zadań.

Dzieci, którym odebrano dzieciństwo oraz adolescenci, którym odebrano młodość wchodzą w dorosłość z balastem nieprzeżytej fazy rozwojowej i licznymi konsekwencjami psychologicznymi takiego stanu rzeczy. Nadmierna sumienność, obowiązkowość, zajmowanie się czynnościami życiowo-przeżyciowymi przez jednostki niedorosłe to nierzadko sygnały, że w środowisku życia dziecka może dziać się coś złego, a sama rodzina może być w pewnym zakresie niewydolna i potrzebująca fachowej pomocy.

Literatura:

Oleś, P.K. (2015), Psychologia człowieka dorosłego, PWN

Autorstwo:

Eliza Śliwińska

Psycholog, redaktor naczelna Psychologii Rozwoju Osobistego

Jeśli w Państwa opinii powyższy artykuł może okazać się pomocny dla innych odbiorców, prosimy o udostępnienie. W ten sposób promują Państwo wartościowe treści i zachęcają nas do dalszej pracy.

Dziękujemy za uwagę i zachęcamy do odwiedzania naszej strony.