Coaching zdrowia. Twoje życie w twoich rękach to tytuł książki, która ostania trafiła w moje ręce i zrobiła na mnie niemałe wrażenie. Pojęcie coaching zyskało ostatnimi czasy złą sławę, ze względu na zarzut nienaukowości kierowany wobec sposobu pracy części osób, które tym wyrażeniem określają swoją aktywność. Tymczasem publikacja autorstwa Moniki Zubrzyckiej – Nowak i Katarzyny Rybczyńskiej obala podobne generalizacje w subtelny sposób łącząc w sobie:
1. Wiedzę naukową
Wszelkie propozycje wprowadzania zmian oparte są na solidnej wiedzy teoretycznej stanowiącej syntetyczne podsumowanie wyników badań i dominujących założeń akademickich. Aby dowieźć prawdziwości swoich słów, przytoczę tu kilka przykładów:
Biologia dowiodła, że mózg składa się z kilku części, które zarodek ludzki wykształca kolejno w trakcie życia płodowego. Są to odpowiednio: mózg gadzi (rdzeń przedłużony i móżdżek), mózg ssaka starszego (mózg limbiczny) i mózg ssaka młodszego (kora mózgowa). Każda z tych części mózgu ma swoje zadania.
Zadaniem mózgu gadziego jest zapewnienie organizmowi przeżycia. Kieruje on zatem naszym organizmem tak, żeby przetrwał i funkcjonował (…). W skrajnych warunkach mózg gadzi wychładza najpierw kończyny, aby móc ogrzać tułów, bo bez nogi można żyć, a bez płuc już nie. Najbardziej widocznymi objawami jego pracy są wszystkie odruchy atawistyczne (…). Wystrzał z adrenaliny do układu krwionośnego sprawia, że w niemożliwy wprost sposób unikamy zderzenia z pędzącym autem (…).
Mózg ssaka starszego, czyli limbiczny, odpowiada za generowanie emocji (…). Odgrywa też istotną rolę w kontrolowaniu zachowań emocjonalnych nastawionych na poszukiwanie celów. Stany czujności, pobudzenia, podekscytowania i spokoju tworzone przez mózg limbiczny we współpracy z mózgiem gadzim (…).
Kora mózgowa odpowiada za wzrok, słuch, inwencję twórczą, myślenie, mowę – za wszystkie formy wyższej inteligencji. To tu (…) konstruowany jest model świata (…). Tu tkwi potencjał, który sprawia, że możemy uczyć się nowych rzeczy i je zapamiętywać (...).
2. Praktyczne propozycje wdrażania zmian służących długotrwałemu zdrowiu
Książka ukierunkowana jest na pomoc realizowaną zgodnie z założeniami wsparcia psychologicznego, sposób zwracania się do odbiorcy przyjmuje formę pytań, mających ukierunkować czytelnika na samodzielne znalezienie odpowiedzi na kluczowe kwestie np.
(…) Wróć pamięcią do konkretnego zdarzenia i odpowiedz sobie na następujące pytania:
· Co robisz?
· Gdzie i z kim się znajdujesz
· Co się dzieje?
· Jak wewnętrznie komentujesz to, co się dzieje?
· Co słyszysz i jakie dźwięki towarzyszą temu zdarzeniu?
· Co przeżywasz?
lub
„(…) Gdy masz już świadomość kluczowych dla ciebie niewygód, odpowiedz sobie na pytanie:
· Jak chcę się czuć w tych sytuacjach?
Przejdź w wyobraźni od dyskomfortu lub problem udo potencjalnego rozwiązania:
· Jak chcę doświadczać wybranych przez siebie sytuacji na poziomie fizycznym?
Są to pytania, których celem jest pogłębieniu wglądu we własne przeżycia i uważności na okoliczności, które im towarzyszą. Odnajdziemy ta także takie pytania, których zadaniem jest wsparcie w samodzielnym odnalezieniu sposobów wprowadzania zmian. Profesjonalne wsparcie psychologiczne wbrew potocznym opiniom nie polega na oferowaniu gotowych rad. Wykwalifikowani specjaliści pomagają w samodzielnym zdefiniowaniu celu pracy i sposoby jej realizacji, m. in. poprzez umiejętne zadawanie pytań. Regularna realizacja zawartych tu propozycji ćwiczeń może wywierać realne korzyści psychologiczne i somatyczne.
3. Holistyczne podejście do zdrowia
Obecny stan wiedzy pozwala nam na uznanie założenia o wzajemnych powiązaniach pomiędzy stanem zdrowia psychiki i ciała. Stąd korzystanie z metod pracy psychologicznej może przynieść niewymierne korzyści dla dobrostanu somatycznego. Z kolei na długotrwałe zdrowie umysłu i ciała składa się jednoczesna dbałość o wiele sfer codziennego funkcjonowania:
A. Ciało (w tym: odpowiednia ilość snu, ruch fizyczny, właściwa postawa ciała w czasie pracy)
B. Emocje
C. Sposób myślenia
D. Realizacja zdrowych celów
E. Duchowość
Zawarte tu założenia pokrywają się z wieloma naukowymi koncepcjami psychologicznymi oraz dominującymi metodami pracy klinicznej. Jednym z przykładów jest powszechnie znana koncepcja stresu według Hansa Selye’ego [1], prekursora i wybitnego znawcy tematu, zakładająca, iż wyczerpywanie się energii z poziomu biologicznego, spowodowane zbyt wysokim wyeksploatowaniem emocji i ciała, osiągającym poziom niemożliwy do regeneracji podczas snu i odpoczynku, może prowadzić do chorób somatycznych, a w dłuższej perspektywie do przedwczesnej umieralności. Założenia dbałości o zaspokajanie potrzeb związanych ze snem (unikanie niedoborów), wypoczynkiem i dobrej formy ciała, a także pracy nad zarządzaniem emocjami, kształtowanie odpowiedniego sposobu myślenia, budowania zdrowych przekonań oraz stawiania właściwych celów jako sposób na troskę o zdrowie i życie, pokrywają się ze wspomnianą koncepcją.
[1] Selye, H. (1977), Stres okiełznany, Państwowy Instytut Wydawniczy, Biblioteka myśli współczesnej, Warszawa
Coaching zdrowia jest niewątpliwie poradnikiem wartym uwagi, mogącym stanowić znaczną pomoc w poprawie jakości życia. Jednakże każda zmiana w funkcjonowaniu człowieka wymaga zaangażowania. Aby skorzystać z niewątpliwej wartości książki konieczne jest nastawienie na wysiłek związany z niejednokrotnym realizowaniem wielu zawartych tu metod pracy. Moim zdaniem poradnik może stanowić doskonałe uzupełnienie pracy psychologicznej realizowanej z wykwalifikowanym specjalistą bądź stanowić niespotykaną inspirację do podejmowania kroków na rzecz własnego zdrowia.
Autorstwo recenzji:
Eliza Śliwińska
Psycholog, redaktor naczelna Psychologii Rozwoju Osobistego
Jeśli w Państwa opinii powyższy artykuł może okazać się pomocny dla innych odbiorców, prosimy o udostępnienie. W ten sposób promują Państwo wartościowe treści i zachęcają nas do dalszej pracy.
Dziękujemy za uwagę i zachęcamy do odwiedzania naszej strony.